Sách “Lịch sử
phổ thông” (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản năm
2018, do Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và Viện sử học biên
soạn), tập 3 (từ thế kỷ X đến năm 1593), do PGS-TS Nguyễn Minh Tường
(Viện sử học) chủ biên, trang 194, viết về Thống Quốc Thái Sư –Trung
Vũ Đại vương Trần Thủ Độ, có đoạn như sau “: Trần Thủ Độ sinh tại
bến Trấn (nay là làng Phương La, xã Thái Phương, huyện Hưng Hà, tỉnh
Thái Bình), cha ông là Trần Hoằng Nghị (tức Hoằng Nghị Đại Vương, có
miếu thờ ở làng Phương La)”. Thông tin trên khiến dòng họ Trần trên cả
nước và một số nhà nghiên cứu lịch sử sôi sục, cho là các tác giả
đã bịa đặt ra nhân vật Trần Hoằng Nghị. Đó là nhân vật không có
thật, càng không phải là thân phụ của Thống Quốc Thái Sư –Trung Vũ
Đại vương Trần Thủ Độ. Đại diện dòng họ Trần đã có đơn phản ánh
về việc xuyên tạc, bịa đặt này. Trước áp lực của dư luận, NXB đã
phải dừng phát hành cuốn sách.
Ai 'nặn' ra nhân
vật Trần Hoằng Nghị là cha Trần Thủ Độ?
VŨ HỮU SỰ
Chúng tôi đã
thử đi tìm Trần Hoằng Nghị, để góp phần làm sáng tỏ nhân vật này. Hiện
tại, ở làng Phương La không có bất cứ đền miếu nào thờ Hoằng Nghị
Đại vương, chỉ có một cái miếu, được gọi là “Miếu nhà ông”. Nhưng
“ông” là ai ? Có phải Hoằng Nghị Đại vương không? Thì vẫn chưa rõ.
Còn ở làng
Xuân La (cùng xã Thái Phương) thì có đình thờ “Trang Nghị Đại vương”.
Tại cuộc hội thảo “Hoằng Nghị Đại vương và việc bảo tồn khu di tích
lịch sử-văn hóa Phương La”, do UBND tỉnh Thái Bình và Hội khoa học
lịch sử Việt Nam tổ chức năm 2007, PGS-TS Nguyễn Minh Tường (Viện sử
học) nói “Trang Nghị đại vương chính là Hoằng Nghị đại vương, tên là
Trần Hoằng Nghị, thân sinh ra Trần Thủ Độ”. Việc suy diễn này đã bị
rất nhiều nhà sử học phản đối ngay trong hội thảo. Và tổng kết hội
thảo, GS Vũ Khiêu đã khẳng định:" Thân sinh Trần Thủ Độ là ai,
vẫn còn là một tồn nghi, cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, cả ở trong
nước lẫn ngoài nước, mới có thể trả lời được câu hỏi này".
Nhưng từ đó đến nay, vẫn chưa có thêm bất cứ một phát hiện nào mới.
Danh tính và thân thế, sự nghiệp của thân sinh Trần Thủ Độ, vẫn vẹn
nguyên là một câu hỏi.
Còn Trang Nghị
Đại vương là ai? Tài liệu “Địa chí Thái Bình” tập II (do Trung tâm
UNESCO thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam xuất bản năm
2007), ghi rõ :Trang Nghị Đại vương (hiện được thờ ở đình làng Xuân
La) là Thiên thần chứ không phải nhân thần. Và vị “thiên thần” này đã
có “công” âm phù cho kẻ từng cai trị nước ta là Cao Biền, giúp họ Cao
đánh thắng quân Nam Chiếu. Nhờ được Cao Biền “báo công”, vua Đường Ý
Tông đã phong cho Trang Nghị Đại vương là “Tối linh Trang Nghị Đại vương
thượng đẳng thần”. Đã được vua nhà Đường phong thần, thì Trang Nghị
Đại vương phải ra đời trước Trần Thủ Độ cả mấy trăm năm. Thế mà một
thiên thần bỗng nhiên biến ngay được thành một ông bằng xương bằng
thịt họ Trần, sinh ra Trần Thủ Độ.
Việc coi Trần
Hoằng Nghị, tức Hoằng Nghị Đại vương là thân sinh Trần Thủ Độ, còn
vô lý ở nhiều điểm. Thứ nhất, nhà Trần không bao giờ dùng tên người
làm tước phong, mà dùng mỹ tự khác, như Trần Quốc Tuấn là Hưng đạo
Đại vương; Trần Quáng Khải là Chiêu minh Đại vương; Trần Nhật Duật là
Chiêu văn vương; Trần Quốc Khang là Tĩnh quốc Đại vương...Vậy, Hoằng
Nghị Đại vương, nếu quả là một nhân vật có thật và là hoàng thất
nhà Trần, thì đó chỉ là mỹ tự của tước phong, chứ không phải tên
là Trần Hoằng Nghị. Ông ta tên thật là gì? Có công lao gì với dân
với nước? Có sinh ra Trần Thủ Độ hay không? Cho đến nay, chưa có bất
cứ một tài liệu lịch sử nào nói đến.
Thứ hai, tuy
mới chỉ tìm sơ sơ, nhưng chúng tôi đã thấy có đến mấy nơi thờ Hoằng
Nghị Đại vương, nhưng đều là những người có họ tên khác, như xã
Thạch Khê, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, có Hoằng Nghị Đại vương
Lại Thế Mỹ. Làng Cổ Phúc (xã Phong Châu, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái
Bình) thờ “Quách Hoằng Nghị Đại vương”, tức là vị có tước phong
Hoằng Nghị Đại vương này họ Quách. Thôn Trung Lệ, làng Như Quỳnh,
huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên thờ “Lý Hoằng Nghị Đại vương”, tương
truyền là một vị thủy thần (Lý, chữ Hán, nghĩa là con cá
chép)...Tất cả đều được chép trong sách “Thư mục thần tích, thần
sắc”. Sách này hiện lưu trong thư viện Hán Nôm.
Thứ ba, theo
cụ Trần Ngọc Bảo, nguyên chính trị viên tiểu đoàn Nguyễn Huệ D766,
Trung đoàn 66, Sư đoàn 30 anh hùng, và Thiếu tướng Đào (Trần) Quang
Cát, PGS, Tổng cục phó về chính trị Tổng cục II (Bộ Quốc phòng),
thì Trần Hoằng Nghị nguyên là người họ Trần Hữu, gốc họ Chế, người
Chăm pa (tức người Chiêm thành) từ nơi khác đến làng Ứng Mão (tức
làng Phương La) sinh sống. Đến làng Phương La, ông này đổi chữ lót là
Hữu thành chữ lót là Hoằng.
Trần Hữu Nghị
thành Trần Hoằng Nghị. Làng Phương La (Ứng Mão) mãi đến thời vua Lê
Hy Tông triều Lê Trung Hưng (1675) mới được thành lập, nên Trần Hữu
Nghị có đến làng này sinh sống thì cũng phải sau năm 1675, chẳng liên
quan gì đến Trần Thủ Độ cả. Ông sống và chết như một người bình
thường, nên chẳng ai quan tâm thờ cúng ông, ngoài con cháu. Và nếu
những tài liệu này mà chính xác, thì Trần Thủ Độ cũng không được
sinh ra ở bến Trấn, vì thời nhà Trần, bến Trấn (làng Ứng Mão, nay
là làng Phương La) chưa có.
Có thể khẳng
định: Trang Nghị Đại vương được thờ ở đình làng Xuân La, xã Thái
Phương (Hưng Hà, Thái Bình) dứt khoát không thể là Hoằng Nghị Đại
vương (nếu có thật, nếu là hoàng thất nhà Trần, thì là nhân thần),
lại càng không phải là Trần Hoằng Nghị, thân sinh ra Thống Quốc Thái
sư- Trung Vũ Đại vương Trần Thủ Độ. Việc cho Hoằng Nghị Đại vương là
Trần Hoằng Nghị, thân sinh ra Trần Thủ Độ rồi đưa vào sách lịch sử,
là một việc làm quá vội vàng, thiếu căn cứ khoa học!
Nguồn: Nông Nghiệp
VN
