Bài thơ “Tỷ lệ” của nhà thơ Trần Gia Thái – ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Hà Nội khoá 2015-2020 (nguyên Tổng Giám đốc Đài phát thanh truyền hình Hà Nội, nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Hà Nội) gửi dự thi trên tạp chí Nhà Văn & Tác Phẩm, bị nghi ngờ phóng tác từ bài thơ “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” của thi sĩ Nga - Andrey Andreyevich Voznesensky do Bằng Việt dịch. Các chất liệu giống nhau “cơ thể 90% là nước”, “cơ thể 90% là tình yêu” và “bã thải”. Ngoài ra, cách lập tứ và cách triển khai bài thơ của “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” và “Tỷ lệ” đều y hệt nhau.





Tạp chí Nhà Văn & Tác Phẩm tổ chức cuộc thi thơ khá hoành tráng, thu hút đông đảo thi nhân, thi sĩ, thi bá, thi huynh, thi đệ, thi muội, thi hữu… khắp ba miền tham gia vô cùng xôm tụ. Trên số báo 26 (tháng 11+12.2017) có in bài thơ dự thi “Tỷ lệ” của tác giả Trần Gia Thái như sau

TỶ LỆ
Nhà khoa học nói
Trong con người chín mươi phần trăm là nước
Bã thải nằm trong mười phần trăm còn lại
Không đáng ngại

Nhà thơ nói
Trong con người chín mươi phần trăm là tình yêu
Phần còn lại mười phần trăm là thù hận
Không đáng lo

Chính trị gia nói
Nhà cầm quyền được chín mươi phần trăm dân chúng ủng hộ
Tuyệt vời
Mười phần trăm im lặng hoặc chống đối là chuyện nhỏ

Yên chí đi
Chín mươi phần trăm quá tốt
Chín mưới phần trăm áp đảo
Cử toạ vỗ tay hơn pháo ran

Ngoài công viên
Các bức tượng đồng thanh hô vang
Cái xấu
Cái ác
Một phần tram cũng quá thừa
Hãy nhìn chúng tôi đây!

Trông ra
Tất cả giật mình
Trên đầu trên vai các vĩ nhân
Phân chim phủ trắng!
                    Luân Đôn 28-4-2017

                            


Trên tổng thể, bài thơ “Tỷ lệ” không có gì xuất sắc. Trong 6 khổ thơ, chỉ được 2 khổ thơ đầu tương đối mạch lạc, còn 4 khổ thơ sau thì cố tỏ ra triết lý thế sự nhũng nhiễu nhân sinh nhưng lúng túng và vụng về. Bài thơ “Tỷ lệ” có tỷ lệ 2/6 khổ đọc được, cũng xứng đáng lọt qua vòng sơ khảo. Tuy nhiên, 2 khổ thơ ấy có tỷ lệ... mô phỏng hơi bị cao, khi so với bài thơ “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” của thi sĩ Nga -  Andrey Andreyevich Voznesensky qua bản dịch của Bằng Việt.
Andrey Andreyevich Voznesensky (1933–2010) là tác giả lời ca của bài hát nổi tiếng “Triệu đoá hoa hồng”. Bài thơ “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” được in ở trang 427, tập “Thơ trữ tình thế giới thế kỷ XX”- NXB Văn Học 2005. Theo trang web Thi Viện, nguyên văn bài thơ của Andrey Andreyevich Voznesensky, được Bằng Việt dịch như sau:

Trong cơ thể mỗi con người bình thường
Đến 90% là nước
Còn trong cơ thể Paganini
Đến 90% là tình yêu

Dẫu ta bị đám đông người dẫm đạp
Thì cũng chỉ là ngoại lệ mà thôi!
Đến 90% những gì là bản chất
Là lòng tốt, lòng bao dung giữa tất thảy con người

Nếu lời hát có nghèo nàn đơn điệu
Thì 90% chất nhạc vẫn còn
Cũng như trong người anh, dù có phần bã thải
Thì 90% dành cho em vẫn vẹn nguyên tinh khiết tâm hồn!

                                  


Thử đối chiếu dựa theo cơ sở văn bản, bài thơ “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” tồn tại bằng bản dịch tiếng Việt từ năm 2005, còn bài thơ “Tỷ lệ” được chính tác giả chú thích viết tại Luân Đôn ngày 28-4-2017. Bài thơ năm 2005 không thể dùng cỗ máy thời gian đi xuyên tương lai để bắt chước bài thơ năm 2017!
Các chất liệu giống nhau “cơ thể 90% là nước”, “cơ thể 90% là tình yêu” và “bã thải”. Ngoài ra, cách lập tứ và cách triển khai bài thơ của “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” và “Tỷ lệ” đều y hệt nhau.

Bài thơ “Tỷ lệ” viết “trong con người chín mươi phần trăm là nước”, cứ tạm chấp nhận như một kết quả nghiên cứu khoa học phổ biến. Hơn nữa, nước tinh khiết Aquafina cũng quảng cáo “70% cơ thể chúng ta là nước”. Cho nên, “Tỷ lệ” diễn đạt khô cứng như vậy, đọc rất khát… nước, nếu cứ hồn nhiên “trong con người 70% là nước” thì hãng Aquafina hân hạnh tài trợ cho bài thơ này cũng không thành vấn đề gì nghiêm trọng! Thế nhưng, “Nhà thơ nói/ Trong con người chín mươi phần trăm là tình yêu” không thể… tình cờ tư tưởng lớn chói lọi gặp nhau.

                                              


Bài thơ “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” viết rằng “trong cơ thể Paganini/ đến 90% là tình yêu” hoàn toàn không phải ngẫu nhiên. Cái tên riêng Paganini được nhắc đến, chính là nhà soạn nhạc người Ý – Nicolo Paganini (1782-1840). Bên cạnh tài sáng tác, Nicolo Paganini còn được xưng tụng như một huyền thoại violin của nhân loại! Cỡ nghệ sĩ vĩ đại như Nicolo Paganini thì “90% cơ thể là tình yêu”, chứ một nhà thơ hạng xoàng ở thủ đô của Việt Nam thì không thể nào có “tỷ lệ” choáng váng như vậy!


Tác giả bài thơ “Tỷ lệ” vốn là Giám đốc Đài phát thanh- truyền hình Hà Nội, và là đương nhiệm uỷ viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Hà Nội khoá 2015-2020. Bài thơ “Tỷ lệ” được phóng tác từ “Trong cơ thể mỗi con người bình thường” chăng? Chắc chắn ông Trần Gia Thái sẽ có lời giải thích thấu tình đạt lý!
                                                   PV

Tin tức