Vài năm trở lại
đây, đời sống giáo dục luôn nóng bỏng khắp các diễn đàn. Từ chuyện học hành đến
chuyện thi cử đều xảy ra những bi hài kịch dở khóc dở cười. Mối quan hệ giữa
nhà trường và gia đình vốn lỏng lẻo, thì hôm nay lại bị tác động thêm bởi bao
nhiêu thị phi trên mạng xã hội. Phó thác hết việc dạy dỗ con em mình cho thầy
cô giáo, thì liệu các bậc phụ huynh đã làm tròn bổn phận chưa? Trong không khí
Ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11, chúng tôi có cuộc trò chuyện với nhà báo – nhạc
sĩ Hà Quang Minh
@ Nói chuyện
giáo dục lúc này, thì thực sự không biết bắt đầu từ đâu. Ngay tại nghị trường,
chính Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo – Phùng Xuân Nhạ cũng rất lúng túng trước
những chất vấn của Đại biểu Quốc hội. Thế nhưng, có lẽ chúng ta nên đề cập về
việc 8 học sinh ở Thanh Hóa đã hùa nhau nói xấu thầy cô và bị kỷ luật, đầu tiên
là quyết định đuổi học 1 năm sau đó chuyển sang hình thức răn đe khác
Hà Quang Minh: Về chuyện kỷ luật học trò, tôi phải nói
thế này. Mỗi trường học, ngoài chức năng giáo dục, còn là một đơn vị cung cấp dịch
vụ. Trường công là dịch vụ công, trường tư là dịch vụ tư. Và tổ chức nào, công
hay tư, đều có nguyên tắc của nó cả. Tất nhiên, giáo dục phổ thông là bắt buộc
nhưng chúng ta đừng coi chuyện phải giáo dục những trẻ không thể nào giáo dục nổi
là nhiệm vụ bắt buộc. Nhà trường không thể nào "nợ" xã hội cái gì cả,
nếu như họ đã làm đúng và đủ nhiệm vụ của họ. Và ở trong một tổ chức có nguyên
tắc riêng của nó, bạn phải tuân thủ nguyên tắc ấy. Là người ngoài, bạn phải tôn
trọng nguyên tắc ấy.
@ Mạng xã hội có
thói quen, bất cứ sự cố gì cũng hô hào “lấy học trò làm trung tâm”…
Hà Quang Minh: Giáo dục không chỉ là dạy dỗ. Trong dạy
dỗ, có "dỗ", cứ tạm hiểu là dỗ dành đi. Nhưng trong giáo dục, chứ
GIÁO được đưa lên hàng đầu. Giáo có nghĩa là truyền thụ lại nhưng còn nghĩa
khác là Lễ nghi, quy củ. Trongmôi trường giáo dục, vì thế lễ nghi quy củ rất
quan trọng. Vậy thì còn có quy củ không khi nhà trường xử lý một học sinh hư
thì xã hội lại lao vào xử nhà trường. Theo tôi, đấy là cái mầm của hỗn loạn đạo
đức xã hội…
@ Theo phản xạ cảm
tính, phụ huynh thường thấy con mình luôn ngoan và giỏi, nên quá trình uốn nắn
học trò cực kỳ nan giải
Hà Quang Minh: Bây giờ phải nhìn nhận cho nó rạch ròi
đi đã. Con cái chúng ta ở tuổi đi học phổ thông, được quyền đến trường. Đó là
quy định của Luật giáo dục rồi. Nhưng nếu con anh chị là một đứa trẻ ngoan, đến
trường mà nó hư hỏng đi thì mới xét về năng lực của nhà trường. Còn con anh chị
nó hư, nó hỗn, do chính anh chị chiều chuộng nó quá, thì khi nó đến trường, nhà
trường cũng chỉ 1 phần giúp uốn nắn nó thôi, làm sao anh chị phó mặc cho nhà
trường được. Cái nực cười của chúng ta là con ngoan, giỏi thì chúng ta thường
khen gia đình. Con hư chúng ta đổ tại nhà trường ngay. Thế là phi lý, là bất
công. Tôi nhớ hồi ồn ào vụ chữ cái, có cái video phụ huynh nào đó bức xúc mà
văng tục kinh khủng trước mặt con mình, mới sáu tuổi, trong video đó. Tôi nói
thật, với một gia đình mà ngay cả phụ huynh không có ý thức thế nào để giáo dục
con mình tốt nhất thì nó có được hưởng nền giáo dục ưu việt số 1 thế giới nó
cũng hư hỏng!
@ Mạng xã hội
chi phối giáo dục một cách kinh khủng, khiến nhà trường không còn là ốc đảo
bình yên cho sự nghiệp trồng người!
Hà Quang Minh: Ở các nước phương Tây, văn hoá của họ đề
cao cá nhân, cái tôi và việc soi mói vào đời tư, công việc của người khác nhiều
khi bị coi là bất lịch sự. Còn ở Á đông mình, làm gì cũng phải để ý "xem đời
sẽ nhận xét ta ra sao". Chính cái quyền được nhận xét về hành vi của người
khác vốn dĩ đã ăn vào văn hoá ấy khiến tác động của truyền thông mạng xã hội ở
Á Đông kinh khủng hơn ở phương Tây rất nhiều. Không chỉ nhà trường, tất cả
chúng ta đều bị chi phối bởi mạng xã hội một cách rất mạnh mẽ nhưng khốn khổ là
nó đang khoác một cái áo chia sẻ có vẻ rất dung dị và đởi thường. Ở thời đại
truyền thông và thông tin được cá nhân hoá như hôm nay, chuyện mỗi người với một
cái điện thoại thông minh trong tay sẵn sàng chụp, quay, cắt cúp, tạo ra câu
chuyện từ một phần của sự thật chứ không phải hoàn toàn là sự thật là phổ biến.
Điều đó khiến mỗi chúng ta, với công cụ trong tay, như thể đang cầm súng mà đối
tượng là bất kỳ ai. Nói thẳng, mỗi người như có một cái "án tử" lơ lửng
trên đầu vậy. Chúng ta dang dựa cột hết. Sơ sển bị "bắn" ngay.
@ Mỗi năm chúng
ta có ngày 20-11, đây là cơ hội để đánh thức truyền thống tôn sư trọng đạo
chăng?
Hà Quang Minh: Tôi cho rằng phải đổi cái truyền thống
tôn sư trọng đạo này đi. Phải trọng đạo trước thì mới biết tôn sư. Không thể
đưa tôn sư lên trước trọng đạo được. Gia đình có trọng đạo, mới thấy việc học
nó hệ trọng đến thế nào. Lúc đó, gia đình mới ý thức được cái công của người dạy
con mình học. Nói thì có vẻ lý thuyết, nhưng thực tế là cha mẹ phải làm gương.
Cha mẹ mà không tôn trọng thầy cô giáo của con mình, nhất là khi trao đổi với
nhau liên quan đến thầy cô trước mặt con mình, thì con cái sẽ dễ coi thường thầy
cô giáo. Tôi nghĩ, đa số các trường hợp thiếu tôn trọng thầy cô của học sinh là
bị ảnh huởng tử chính phụ huynh trước.
@ Cha mẹ phải
tôn trọng thầy cô, thì học trò mới tôn trọng thầy cô, đó là quy luật tất yếu!
Hà Quang Minh: Đúng vậy! Cha mẹ hãy làm gương, để thầy
cô được làm đúng sứ mệnh cao cả của họ! Nếu ở 30 năm trước (hoặc lâu hơn nữa),
việc một học sinh nghịch ngợm bị thầy cô giáo nhéo tai, tét tay, hoặc thậm chí
dùng thước kẻ phạt một vài roi sẽ được gia đình nhìn nhận rằng “con mình chắc
chắn phải có vấn đề nên giáo viên buộc phải phạt như vậy”. Còn bây giờ,
chỉ cần một hình phạt như thế, rất dễ nổ ra một làn sóng thông tin cho rằng
giáo viên ngược đãi học trò.
PV
