Bài thơ “Mẹ tôi chửi kẻ trộm” của tác giả Tòng Văn Hân vừa được trao giải cao nhất cuộc thi thơ báo Văn Nghệ 2019-2020, đã hứng chịu sự phản ứng gay gắt của công chúng. Ban chung khảo gồm 5 vị: Hữu Thỉnh, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Bình Phương, Khuất Quang Thụy và Nguyễn Đức Mậu.
Trên mạng tràn ngập những lời oán thán và những lời phẫn nộ về cuộc thi thơ báo Văn Nghệ 2019-2020 vừa tổ chức tổng kết và trao giải ngày 9/4 tại Hà Nội. Điểm nóng nhất để dư luận hướng vào là bài thơ "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" của tác giả Tòng Văn Hân được trao giải B đồng hạng với tác giả Nguyễn Văn Song (không có giải A).
Giải B của tác giả Tòng Văn Hân có cả thảy 3 bài: "Mẹ tôi chửi kẻ trộm", "Làm rể" và "Nhà dưới nhà trên". Tác giả Tòng Văn Hân là một tên tuổi rất mới, nếu vị trí cao nhất mà thuyết phục được công chúng, thì rất đáng mừng cho cuộc thi. Tuy nhiên, kết quả dường như đang đi ngược lại mong ước chính đáng ấy.
Nguyên văn bài thơ "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" của Tòng Văn Hân:
"Những lần gà nhà tôi bị mất
Mẹ tôi chửi:
-Cái đứa trộm gà ơi
Ta cầu mong cho ngươi
Nuôi được gà đầy đàn
Lứa này tiếp lứa khác
Có nhiều gà nhất bản
Có nhiều gà nhất mường!
Những lần lợn con nhà tôi bị mất
Mẹ tôi chửi:
-Đứa nào trộm lợn nhà tôi
Thì hãy có nhiều lợn
Đàn tiếp đàn núc ních
Lứa tiếp lứa không ngừng
Bán được nhiều tiền nhé !
Từ thuở bé đến giờ
Hễ nhà mình mất gà mất lợn
Tôi đều nghe thấy mẹ tôi chửi như thế
Cầu mong cho kẻ trộm kia khá giả
Không bao giờ đến nhà tôi ăn trộm nữa
Tôi là đứa con gái dưới mức bình thường
Nhan sắc không bằng đám bạn
Khéo léo không bằng người ta
Thế mà có hẳn bốn nhà
Muốn được tôi làm con dâu của họ"
Ý tưởng "phúc đức tại mẫu" rất được. Người mẹ có tấm lòng rộng lớn thì người con sẽ gặp nhiều báo đáp may mắn. Tuy nhiên, viết quá vụng về, nên phơi bày sự ngây ngô. "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" được chọn đăng trên báo, đã là một sự châm chước. Còn trao giải cho "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" thì hơi xem thường độc giả và xem thường thi ca.
Tác giả Tòng Văn Hân ở Điện Biên tâm sự rất thật thà: "Tôi làm thơ với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình quảng bá hình ảnh tươi đẹp trong không gian sống của người Thái nói riêng, của người miền Núi trên địa phương tôi nói chung đến với đông đảo bạn đọc". Động viên Tòng Văn Hân là cần thiết. Thế nhưng, không thể khích lệ theo kiểu ban phát giải thưởng một cách chủ quan và dễ dãi.
Cư dân mạng bấu lấy "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" để đua nhau chửi giải thơ, hoàn toàn có lý do hợp tình, hợp lý. Chửi hùng hổ hay chửi réo rắt cũng có thể chấp nhận, nhưng lại có vài người vì quá nhiệt huyết mà chửi nhầm địa chỉ. Cuộc thi thơ báo Văn Nghệ 2019-2020 không liên quan đến tân Chủ tịch Hội Nhà văn VN - Nguyễn Quang Thiều và Hội đồng Thơ vừa mới thành lập.
Rõ ràng hơn, Ban chung khảo cuộc thi thơ đã vinh danh "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" để dân tôi chửi giải thơ, gồm các ông: Hữu Thỉnh, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Bình Phương, Khuất Quang Thụy và Nguyễn Đức Mậu.
Giải B trao cho "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" không phải lỗi của tác giả Tòng Văn Hân, mà là lỗi của Ban chung khảo. Bây giờ, dư luận đã phản ứng gay gắt như vậy, thì những người cầm cân nảy mực cần có phản hồi thật thiện chí, hoặc chứng minh mạch lạc giá trị thi ca của "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" hoặc thừa nhận đã nhầm lẫn về giá trị của "Mẹ tôi chửi kẻ trộm".
Xin được nhấn mạnh tác giả Tòng Văn Hân không có lỗi khi nỗ lực dự thi và đột ngột được giải cao. Mặt khác, người yêu thơ còn chửi giải thơ 2019-2020, nghĩa là họ còn tin tưởng và còn hy vọng vào báo Văn Nghệ. Đó cũng là điều đáng mừng. Vì nhiều năm qua, trong cơn suy thoái chung của báo chí, tờ Văn Nghệ không còn giữ được chất lượng như xưa nữa.
Có khi, giữa phúc họa khôn lường, từ “Mẹ tôi chửi kẻ trộm” khiến dân tôi chửi giải thơ, báo Văn Nghệ có dịp cải tổ toàn diện để xứng đáng là địa chỉ văn chương uy tín bậc nhất của Việt Nam. Biết đâu, với báo Văn Nghệ- cơ quan ngôn luận của Hội Nhà văn Việt Nam, trong cái rủi lại có cái may!
LÊ THIẾU NHƠN
DANH SÁCH CÁC TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM ĐOẠT GIẢI CUỘC THI THƠ BÁO VĂN NGHỆ 2019-2020
Giải A: Không có
Giải B:
TÒNG VĂN HÂN (ĐIỆN BIÊN)
Làm rể
Mẹ tôi chửi kẻ trộm
Nhà dưới nhà trên
NGUYỄN VĂN SONG (HƯNG YÊN)
Từ ngày lên phố
Gọng vó đầu làng
Từ ngày cha mất
Giải C:
NGUYỄN THỊ KIM NHUNG (HÀ NỘI)
Mùa thu Sơn Tây
Làng đồi
Biên giới
Dần sáng
CHÂU HOÀI THANH (VŨNG TÀU)
Triết lý về thời gian
Hương tóc mẹ
KHUẤT BÌNH NGUYÊN (HÀ NỘI)
Xa hơn cả thời xưa
Ước nguyện ca trù
ĐẶNG CƯƠNG LĂNG (HÀ NỘI)
Lắng nghe
Trở về
Giải Khuyến khích:
ĐỖ VĂN DINH (LÀO CAI)
Những đứa con vùng cao
Em đi học từ phía cổng trời
MAI THÌN (BÌNH ĐỊNH)
Tạ lỗi với mây xanh
Ngược sông Lô
Hoa phượng ở nghĩa trang Trường Sơn
ĐINH HẠ (NGHỆ AN)
Mẹ tôi
Xin cho anh được tục huyền
TRẦN ĐỨC TÍN (Tp. HỒ CHÍ MINH)
Mình ơi bão qua rồi
Con có ổn không
HÀ HƯƠNG SƠN (QUẢNG NGÃI)
Cậu bé
Trong căn hộ chung cư
Con không biết
HUỲNH THÚY KIỀU (CÀ MAU)
Gió đã sang mùa
Trở lại Miền Tây
Hà Nội của anh
