Đến với tập
thơ “Nỗi Niềm” của Phạm Hữu Lý người đọc bị cuốn
hút và đồng cảm với tác giả qua nhiều câu thơ tài hoa. Đó là nỗi niềm đầy trăn
trở về nhân sinh. Hoặc đó là nỗi niềm trong tình yêu quê hương đất nước và
thiên nhiên.
Nỗi Niềm của nhịp điệu và mầu sắc
VƯƠNG TÂM
“Nỗi
Niềm” là tập thơ thứ tư
(NXB Hội Nhà văn-2022) của nhà thơ Phạm Hữu Lý đến với bạn đọc đậm dấu ấn nghệ
thuật lãng mạn cùng với sự ảo diệu trong mỗi thi phẩm. Một trăm bài thơ của tác
giả nặng trĩu tâm tư, tình cảm và nỗi xúc động dâng trào. Ở đây bạn đọc sẽ bắt
gặp sự bất ngờ của nhà thơ ở mỗi tứ thơ độc đáo cùng với cấu trúc chặt chẽ cô đọng.
Đó cũng là những Nỗi Niềm sâu sắc về cuộc đời về gia đình và tình yêu. Ở mỗi đề
tài quen thuộc Phạm Hữu Lý luôn để lại những câu thơ hay và những từ ngữ gợi cảm
phiêu linh. Đúng như cố thi sĩ Lê Đạt đã từng nói “Chữ bầu lên nhà thơ”. Nỗi Niềm
đã thể hiện được điều đó trong sự khám phá tìm tòi mới lạ qua mỗi đề tài mà tác
giả thể hiện.
Tập thơ có sự
tập trung khá đa dạng ở những mảng đề tài như Mẹ và Quê hương, Tình yêu hay những
Triết lý nhân sinh; Hoặc những cảm nhận về Thời gian, Thiên nhiên và Âm nhạc.
Những cảm xúc của nhà thơ dồi dào và quấn quýt hòa tan với những suy tưởng bất
ngờ. Điều đó tạo nên những nốt lặng trong bản nhạc của cuộc đời mà ai cũng đã từng
trải nghiệm.
Đặc biệt hình tượng người mẹ luôn gây chấn động
tâm hồn nhà thơ với những biểu tượng cao cả như đất nước, tổ quốc linh thiêng.
Đó là cầu nối liên tưởng khái quát mang âm vang của hùng ca nhưng lại được thể
hiện qua hình ảnh thấm đẫm nỗi đau về mẹ: “Chỉ khóc thầm đứt ruột tiền chồng
con đi đánh giặc/ Hy sinh! Cho làng quê mình sống hạnh phúc yên bình” (Mẹ ta).
Hay như cũng trong bài thơ đã làm day dứt người đọc ở hình ảnh: “Gia tài mẹ là
tấm thân gầy gò, liêu xiêu, bé tý/ Đôi chân trần, sần, sẹo, chênh vênh…”, Vậy
mà “Những người mẹ Việt Nam” ấy đã chắt chiu từng đồng bạc lẻ hay từng đấu thóc
“Để nuôi lớn những anh hùng, vĩ nhân!..”. Hình ảnh người mẹ còn được đậm sâu
trong hình ảnh “ngủ ngồi ru con” trong bài thơ “Lời con ru mẹ”, hoặc những cảm
xúc trẻ thơ ùa về trong “Chiều thu nhớ mẹ” và “Hóng mẹ” rằng:
“Nơi tha
hương nhớ mẹ
Đẫm một chiều thu mưa”.
Đó chính là
câu thơ hay và gây ấn tượng khó quên với bạn đọc. Hình ảnh “Đẫm một chiều thu
mưa” cùng hình ảnh chiếc bánh đa như “Miếng trăng giòn rụm thơm tho” thật gợi cảm
lắng sâu về tấm lòng người con khi nhớ mẹ da diết. Dường như hình ảnh về người
mẹ luôn hiện về và hòa nhập với cảm xúc mỗi khi nhà thơ nhớ tới quê hương.
Trong bài thơ “Dông bão chiều thu” tác giả đã để lại những câu thơ thật tài
hoa:
“Chênh vênh
từ phía cô liêu
Thèm nghe tiếng Mẹ ru yêu vỗ về
Tóc tiêu sương muối cận kề
Mà dông bão vẫn bốn bề quanh tôi”.
Chùm thơ về mẹ
tác giả còn những bài thơ khác với nỗi niềm khắc khoải khôn nguôi như: “Nơi khởi
nguồn mùa xuân”, “Tim con đỏ một nén nhang”, “Những ngôi chùa của mẹ”…Đó chính
là một mảng thơ sâu đậm nặng trĩu tâm tư của tác giả đồng thời cũng thể hiện
nguồn cảm hứng thi ca giầu năng lượng của thi sĩ với những trải nghiệm trong đường
đời.
Đáng chú ý tập
thơ đã truyền cảm hứng cho bạn đọc ở mảng thơ tình khá thú vị ở những cung bậc
cảm xúc đằm thắm và giầu chất âm nhạc. Giai điệu của thơ luôn vang lên qua hình
ảnh như: “Võng này xưa Mẹ ru Anh/ Nay ru Em giấc mơ làng giữa quê/ Trời xanh mơ
gió trưa hè/ Biển xanh sóng vỗ mơ về cố hương” (Em về nơi ấy), hay đây thơ mộng
và ẩn dấu tâm trạng: “Dẫu chiều thu lạnh rơi sương/ Vẫn yêu vẫn khát mùi hương
xuân về” (Chỉ thương sợi tóc); hoặc da diết trong tâm hồn thi nhân:
“Anh muốn cùng em nhâm nhi chén nắng cuối hè
Kẻo mai mốt thu sang lại ươm vàng nỗi nhớ
Lại khát khao như cơn mưa rào thác đổ
Lại thèm thuồng
lửa đốt trái tim yêu”
(Nỗi niềm
tháng bảy).
Thơ tình của
Phạm Hữu Lý đầy ẩn ý và tìm ra được những tứ mới. Anh đã vượt qua những liên tưởng
xưa cũ và tìm được cách thể hiện riêng của mình. Đó là dấu lặng trong âm nhạc.
Cái sắc sắc không không ấy mang dấu ấn của thiền tự vô ngôn trong thi ca. Hình ảnh
của thi sĩ tự nó ẩn giấu những ám ảnh hàm súc:
“Bản giao hưởng
đời Anh mỗi đêm là nốt lặng
Nốt lặng kia Anh bỗng nhận ra Em
Có trái tim yêu trăm năm còn cháy đỏ”
(Có một bài
thơ).
Thơ của Phạm Hữu Lý không chỉ bay bổng trong
âm thanh mà còn hòa tan trong những cảm nhận của màu sắc và hương vị đồng nội.
Người đọc đồng cảm với tác giả ở những liên tưởng độc đáo: “Bạc đầu thảng thốt
cơn mê/ Hôn bờ mặn một lời thề sắt son/ Muốn ôm hôn nữa hôn thêm/ Thương bờ nước
mắt ngày đêm biển đầy” (Lời của sóng). Riêng nụ hôn lên bàn tay người thương
tác giả cũng có những điều ẩn dấu tâm tư thầm kín khi thốt lên: “Lạ lùng lắm đấy
em ơi/ Lòng anh mãi nghẹn ở nơi tay mình” (Nhớ bàn tay em).
Tình yêu của nhà thơ còn hòa tan với thiên
nhiên trải qua bốn mùa luôn bất ngờ: “Chao ôi!/ Em đốt anh đến héo/ Rực suốt
trăm năm nắng trưa hè” (Hè); Đáng chú ý nhà thơ Phạm Hữu Lý luôn lấy lấy điểm tựa
là thiên nhiên để bày tỏ tình cảm và mỗi hình ảnh luôn dịu dàng chảy trong tiết
điệu âm nhạc trong câu từ. Do vậy nhà thơ có những mạch nguồn rất nhuần nhuyễn
với sự tìm tòi có giá trị:
“Sợi gió mong manh giăng tơ lụa
Bện se bao nỗi chiều thu sang
Hong khô năm tháng đời chua ngọt
Bứt lá vàng
rơi mục thời gian”
(Sợi gió heo may).
Phải nói câu thơ “Bứt lá vàng rơi mục thời
gian” thực sự đắt giá và đem lại cảm xúc mới lạ cho người đọc.
Những câu thơ hay của Phạm Hữu Lý đều có dấu ấn
của thi pháp tượng trưng luôn hòa đồng giữa nhịp điệu thanh âm và sắc màu kỳ
thú. Thông qua những tứ thơ khá dị biệt của nhà thơ người đọc đã đón nhận những
câu thơ có những liên tưởng mới lạ. Tác giả đã dẫn người đọc hòa đồng với những
bến bờ thi ca qua những bài thơ như: “Nhớ bàn tay em”, “Có một bài thơ”, “Thoắt
cái”, “Mót tuổi”, “Hương mùi”; Hoặc bạn đọc còn nhớ tới “Nỗi sợ của anh”, “Tim
tôi”, “Nỗi niềm tháng bảy”, “Giọt lửa thơm”, “Đón trăng”…Ở những bài thơ này Phạm
Hữu Lý thể hiện sự tài hoa của mình qua những hình ảnh đẹp và gợi cảm. Đó là những
góc cạnh của Nỗi Niềm với nhiều góc khuất của tâm hồn. Người đọc rất xúc động với
thi phẩm “Nỗi niềm mùa đông” với những câu thơ nhói lòng:
“Ta run rảy xuýt xoa đếm tựng giọt gianh đêm
đông rơi uể oải
Khắc khoải gậm
nhấm nỗi cô đơn tiếc nuối
Tính tuổi
còn lại của đời mình bằng những chiếc lá bàng úa đỏ
Nghe tuổi
già liêu xiêu chạm ngõ…”.
Với những nỗi cô đơn tiếc nuối trong đường đời
nhưng tác giả vẫn chan chứa những hy vọng và nỗi niềm nhân sinh qua những câu
thơ: “Dù Bản Giao Hưởng Nhân Sinh đan chéo những bè trầm/ Ta vẫn muốn làm tiếng
vĩ cẩm như tiếng sơn ca hót chào Mùa Xuân mới”. Đây là bài thơ đậm chất tự sự
chan chứa nỗi niềm rét buốt nhưng vẫn thấm đẫm tình yêu thương.
“Chữ bầu lên
nhà thơ” quả nhiên đúng với sự trải nghiệm du ca lãng mạn cùng những biểu tượng
đầy khao khát của Phạm Hữu Lý. Đây đó ta luôn tràn ngập hứng thú với anh ở những
câu thơ mộng mị tâm hồn. Đó là hình ảnh “Những giọt nhạc gầy” trong bài (Tiếng
đàn khuya); hoặc “Để em vò võ chờ nhau trắng bờ” của bài (Lời bờ cát); hay đâu
đó là “Nỗi nhớ mi ai đánh rơi trên ngọn cỏ” thuộc về giai điệu (Hát về ngọn cỏ);
và đây nữa “Thoắt cái Thu vàng ngập sân/ Thoắt cái Đông đầy sương tuyết/ Thoắt
cái bạc đầu chồn chân” trong bản nhạc bốn mùa mà nhà thơ đã cất lời (Thoắt cái).
Sự tìm tòi trong bài thơ “Mót tuổi” của nhà thơ cũng gây bất ngờ với những khổ
thơ hay:
“Lom khom tôi
cố
Lượm từng phút giây
Xếp vào
trong bị
Mong sao thật đầy
Khát khao được gánh
Trĩu đôi vay gầy
Có thêm ngày mới
Ngắm trời mây bay”.
Hoặc trong bài “Hà Nội sang thu” cũng xuất hiện
những câu thơ tài hoa để bạn đọc nhớ ngay khi mới đọc lần đầu. Bạn đọc hẳn sẽ yêu
“Tiếng ve thôi nức nở giọng khô gầy”; thêm nữa sẽ là “Một nửa giọt mưa tiễn mùa
hạ đi hoang/ Nửa còn lại nghiêng sang thu nhè nhẹ”; và còn nữa hình ảnh “Phổ cổ
buông rèm ngập lá vàng bay”. Đó là bước sang thu đầy mê ly của những nhịp điệu
và mầu sắc của tác giả tạo nên bức tranh huyền ảo như bức họa “Mùa thu vàng” của
Lê Vi Tan (Nga) vậy. Phải nói những bài thơ về mùa thu là sự thành công rất ấn
tượng của nhà thơ Phạm Hữu Lý.
Đến với tập thơ Nỗi Niềm của Phạm Hữu Lý người
đọc bị cuốn hút và đồng cảm với tác giả qua nhiều câu thơ tài hoa. Đó là nỗi niềm
đầy trăn trở về nhân sinh. Hoặc đó là nỗi niềm trong tình yêu quê hương đất nước
và thiên nhiên. Và còn đó là nỗi niềm về tình yêu trong sáng thủy chung phải vượt
qua những thử thách gian nan. Thơ của Phạm Hữu Lý tổng hòa được nghệ thuật hiện
đại và lãng mạn qua những câu thơ ngắn gọn súc tích.
Nhà thơ thể hiện phong cách nghệ thuật qua những câu thơ tài hoa. Chúng hòa tan sự tương ứng các giác quan trong thi ca hiện đại. Đặc biệt trong Nỗi niềm nổi bật về cá tính âm nhạc và hội họa. Những câu thơ của Phạm Hữu Lý đan xen nhiều tầng cảm xúc và thực sự đem lại cho thơ những cảm nhận mới lạ. Bên cạnh đó với cấu trúc ngắn gọn và thăm thẳm nỗi niềm thơ Phạm Hữu Lý còn phần nào có sự hiện diện của màu sắc của “Thiền thi”. Bởi thơ anh đã “Ngộ” được những khoảnh khắc và sự cay đắng của cuộc đời. Nhà thơ nhanh chóng tạo hình sinh động qua những trạng huống mà anh đã giác ngộ, bừng vỡ và sáng tỏ chân lý. Đó chính là sự thành công đáng kể của nhà thơ Phạm Hữu Lý. Hy vọng những Nỗi niềm nhân sinh sẽ tìm được sự chia sẻ đồng điệu sâu rộng trong tâm trí bạn đọc.
