Nhà văn Từ Kế Tường xuất hiện với diện mạo mới
LÊ MINH QUỐC
Sống với nghề viết báo, làm báo từ lúc mới chập chững
vào đời cho đến nay đã bước qua lục thập, với đồng nghiệp cùng thời, tôi có nhiều
kỷ niệm, ít nhiều cũng biết được tài năng, sở trường của từng người. Riêng nhân
vật Từ Kế Tường, với tôi, vẫn là một trường hợp “bí hiểm” nhất.
Từ Kế Tường tên thật Võ Tấn Tước, sinh năm 1946 tại Bến
Tre nhưng sống tại Sài Gòn. Ông kể: “Ngày ấy, khoảng năm 1963-1964 nhà tôi ở hẻm
Nam Tiến đường Bến Vân Đồn Q.4 (Hồi đó còn gọi là Khánh Hội) bị hỏa hoạn, trận
hỏa hoạn kinh hồn từ 16 giờ đến 3 giờ sáng hôm sau mới được dập tắt đã thiêu rụi
cả một khu vực rộng lớn gồm toàn dân lao động nghèo. Gia đình tôi cũng như những
người dân khác trong khu hỏa hoạn phải tìm chỗ trọ mới. Tôi về ở trọ nhà một
người bác, bà con xa ở hẻm Hãng Phân đường Bến Vân Đồn.
Đây là con hẻm nhỏ nằm gần hãng thuốc lá Bastos dẫn
sâu vào chợ Hãng Phân ăn luồn qua một khu vực khác cũng thuộc Q.4. Tôi ở trên
căn gác gỗ trần lợp tôn ẩm thấp và nóng hầm hập như lò bánh mì. Năm ấy tôi chuẩn
bị thi Trung học Đệ nhất cấp, một kỳ thi rất quan trọng thời bấy giờ nhưng điều
kiện học tập thiếu thốn do ở trọ, nhất là thiếu ánh sáng học bài. Mỗi tối tôi ngủ
ngoài mái hiên gác trọ và học bài nhờ ngọn đèn đường neon ánh sáng xanh nhợt nhạt
từ trên cây cột điện trước cửa nhà hắt xuống”.
Có thể ghi nhận, không gian này chính là nơi ông viết
những bài thơ, tùy bút, truyện ngắn đầu đời. Rồi dần dà, ông tự định hình trở
thành một người sống bằng nghề cầm bút cho hết một đời.
Ngòi bút của ông đủ sức chạm đến nhiều lĩnh vực, đề
tài khác nhau. Nếu quan niệm chữ là vũ khí thì ông có thể sử dụng từ cắm chông
đến bắn súng lục, từ bắn đại bác đến nhấn nút tên lửa…. Nếu chữ là các thế võ,
ta cứ việc ném ông lên võ đài, ở đó, ông có thể tung hư chiêu lẫn thực chiêu bằng
chữ, một cách thuần thục nhất. Ông bước vào trường văn trận bút từ những năm giữa
thập niên 1960, lúc mới đôi mươi xuân xanh nhưng nay vẫn còn sung sức, vẫn viết
đều đặn. Nói một cách hóm hỉnh thì ông đúng là đầy… “sức bền vật liệu”.
Ông là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, đã có trên dưới
mười tập thơ được phát hành. Ông vẫn còn say đắm nàng thơ đến độ hầu như trên
trang Facebook cá nhân, ngày nào cũng… post thơ. Bạn đọc có quan tâm hay không?
Không rõ. Ông không lấy đó làm điều, chỉ những mong chia sẻ cảm hửng thơ đến với
công chúng.
Gọi ông nhà văn, lại càng đúng chóc. Từ năm 19 tuổi
ông đã có tâp truyện dài đầu tay "Huyền xưa" được phát hành tại miền
Nam. Sau đó, do bạn đọc yêu mến, ngưỡng mộ, ông đã “thừa thắng xông lên” với
nhiều tác phẩm khác, và, đã trở thành tên tuổi được các cơ sở in ấn, phát hành
lúc bấy giờ săn đón. Chỉ cần ông nói tên tập sách đang viết, ước lượng số trang
thì đã được nhận được hết tiền tác quyền trong khi …chưa viết chữ nào. Gọi Từ Kế
Tường là nhà báo (ông là hội viên Hội Nhà báo Việt Nam) cũng hợp lý không khác
gì 1 cộng 1 bằng 2. Trước năm 1975, ông bước chân vào làng báo, ban đầu làm
phóng viên chạy tin thời sự, họp báo và biên tập tin “xe cán chó”, trực kiểm
duyệt trước khi báo lên máy in… Nhưng với năng khiếu bẩm sinh của cái sự “nghề
dạy nghề”, ông đã tiến bộ vượt bực. Từ một “ký giả” trẻ bước vào nghề ông đã được
các vị chủ báo tin cậy giao quyền tổ chức nội dung của từng số báo, gọi là “thư
ký tòa soạn”.
Có lẽ khoảng thời gian làm báo hạnh phúc nhất vẫn là
lúc làm tờ Tuổi Ngọc - ngay dưới mangset báo có dòng chữ “Tờ báo của yêu
thương”. Đây là sân chơi dành cho tuổi mới lớn, mộng mơ, thích ô mai, còn chanh
cốm gọi chung là tuồi tháng năm đẹp nhất đời người… Sau ngày thống nhất đất nước,
ông trở thành một trong những cây bút chủ chốt của tờ Công an TP Hồ Chí Minh, rồi
trở thành Trưởng ban thư ký toà soạn của báo. Nắm nội dung tờ báo, đồng thời phụ
trách viết 2 chuyên mục quan trọng là Chuyện hàng tuần ký Năm Tu Huýt và Tiếng
Còi.
Dù sống bằng nghề báo, phải “tác chiến” với từng số
báo, phải “nung nấu tâm can, vò võ trán” (Huy Cận) cho mỗi số báo có bài hay, độc,
lạ, tăng số lượng phát hành và nhất là không “trật đường ray” bị “huýt
còi”, Từ Kế Tường vẫn nồng nàn với văn chương như cái nghiệp - các tập thơ, tiểu
thuyết, truyện dài… vẫn ấn hành đều đặn.
Thật đáng nể cho một sức viết của một đồng nghiệp. Tôi
có cảm giác ông không khác gì người nông dân thực thụ, khi gieo hạt trồng lúa,
lúc nông nhàn lại đan rổ rá, làm vườn, chài lưới v,v… không hề hoang phí thời
gian. Nói như thế vì bài vở của ông luôn “phủ sóng” trên nhiều tờ báo khác nhau
với nhiều thể loại, từ ngày xửa ngày xưa đã thế, nay vẫn thế. Có đôi lúc, tôi
phân vân tự hỏi: “Từ Kế Tường viết lúc nào nhỉ?”. Trả lời câu này thì không
khó, tôi hoàn toàn có thể mường tượng ra nhưng không thể lý giải vì sao ông có
thể viết nhiều đề tài? Nhìn tôi hết sức chân thành qua đôi mắt cận thị, ông từ
tốn: “Tôi may mắn có trí nhớ tốt. Những gì đã nghe thấy là tôi vẫn cứ nhớ như
in”.
A, đây cũng chính là chất liệu, vốn sống, do đó, tôi
ngạc nhiên khi đọc những tản văn, tùy bút về đời sống nông thôn ở miền Nam của
ông thật hấp dẫn, có nhiều chi tiết thú vị. Chẳng hạn, “Những câu hát ru em,
tôi thuộc lòng từ năm 8 tuổi lúc về ở bên nội mà má tôi đã hát ru em gái tôi ngủ
có hình ảnh con vịt khiến tôi nhớ mãi:
Vịt nằm bờ mía rỉa lông
Cám cảnh thương chồng đi học đường xa
Đường xa xe lửa chạy cũng gần
Muốn ăn rau é rau tần
Muốn về xứ sở cho gần bên em.
Hồi đó bên hông nhà nội tôi có khoảng đất trống độ chừng
nửa công đất, tùy theo mưa hay nắng mà trồng thứ hoa màu phù hợp. Nắng trồng
dưa, mưa trồng khoai lang, trồng bí, trồng bắp, nhưng tôi vẫn thích nhất khi má
tôi vun liếp trồng mía. Khi mía lên cao, có đốt phải tước lá và vun gốc, vô
phân đánh bờ. Mía sâu có đốt/ Nhà dột có nơi. Những đốt mía phát triển cần phải
tước lá liên tục để cây mía cao lên, vượt khỏi đầu một đứa trẻ con. Những cây
mía đơn lẻ ban đầu sẽ nẩy mầm dưới gốc, mọc thành cây con để phát triển thành bụi
mía. Thế là bên hông nhà nội tôi đã có một vườn mía xạc xào”. Rõ ràng đây chính
là vốn sống mà ông đã có.
Hiện nay, nhà văn Từ Kế Tường đang đón nhận tin vui:
Nhà xuất bản Văn học, Công ty Hà Nội books và Công ty phát hành Fahasa đã có kế
hoạch tái bản toàn bộ tác phẩm của ông với tên gọi “Tủ sách Tuổi ngọc”.
Ông hào hứng cho biết: “Gần 100 tác phẩm của tôi đủ thể
loại từ tuổi thiếu nhi, tuổi mới lớn, tuổi U30 tới U80 gọi chung là nam, phụ,
lão, ấu đều thấy trong đó đầy ắp ký ức, hoài niệm, yêu thương, hạnh phúc, giận
hờn, vui buồn, tưởng nhớ, nuối tiếc, ngậm ngùi về trường lớp, bạn bè... đến khi
bước xuống cuộc đời. Mỗi một tác phẩm là một chiếc vé đi về tuổi thơ, trở lại
ngày xưa mà vẫn chưa xa, tưởng đã phôi phai nhưng vẫn còn khắc sâu ấn tượng”.
Trong tháng 9/2023, đợt đầu tiên 2 truyện dài của ông
được tái bản là "Huyền xưa" và "Như mưa ngọt ngào". Không
những thế, sách sẽ có diện mạo mới mà phần thiết kế, minh hoạ, trình bày mỹ thuật
do họa sĩ Bùi Đức Lâm đảm nhận. Thú vị ở chỗ, họa sĩ là độc giả đã từng đọc,
yêu thích tác phẩm của Từ Kế Tường từ gần 50 năm trước. Do đó, Đức Lâm dễ dàng
có sự đồng cảm sâu sắc các tình tiết trong truyện với tất cả sự hào hứng trong
dịp tái bản lần này.
Với loạt sách trong “Tủ sách Tuổi ngọc”, đúng như nhà
phê bình văn học Ngô Thảo ghi nhận: “Từ Kế Tường như một người bạn hiểu và đồng
cảm với những diễn biến vừa sợ vừa lo, vừa mừng khi xuất hiện những cảm xúc mới
lạ của lứa tuổi, như một người thầy lặng thầm chỉ dẫn những cách ứng xử, những
kiến thức, kỹ năng sống mà không lớp học nào chỉ dạy, giúp mỗi người tự hoàn
thiện nhận thức, đạo đức, tâm hồn. Nhà văn đã sáng tạo ra một thế giới bao la để
cho những tâm hồn trẻ nương náu, được an ủi, hy vọng khi ngoài kia, cuộc đời -
đặc biệt trong những năm chiến tranh trước đây đầy những tai họa, bất trắc, cái
thực dụng luôn lấn lướt”.
Sự trở lại của nhà văn Từ Kế Tường, theo tôi là một
tín hiệu vui, đáng chú ý của thị trường sách trong thời gian sắp tới.
Nguồn: Văn Nghệ Công An
