Dứt khoát, nghệ sĩ không thể nghèo. Đây gần như là một
khẳng định chắc nịch nếu chúng ta nhìn vào những nhân tố trẻ đang tràn trề sinh
lực và khát vọng trở thành nghệ sĩ. Đơn giản, để đầu tư cho một tác phẩm, họ phải
cần rất nhiều tiền.
NGHỆ SĨ CÓ NGHÈO KHÔNG?
VĂN ĐOÀN
Nghệ sĩ có nghèo không? Đây là một câu hỏi cũ rích, thực
sự cũ rích nhưng đáp án thì lại rất khác nhau. Trong mắt công chúng, nhìn vào
những hào nhoáng của showbiz, những hàng hiệu sang trọng, những tiệc tùng xa
hoa, khán giả thường nghĩ rằng nghệ sĩ mặc nhiên không nghèo.
Thậm chí, có
người nổi tiếng còn nhận được tin nhắn riêng của “người hâm mộ” đại ý trình bày
hoàn cảnh khốn khó và... hỏi xin tiền. Nhưng, ở chiều ngược lại, chúng ta cũng
chứng kiến không ít câu chuyện trên truyền thông nói về những nhân vật đình đám
trong làng giải trí một thời bỗng dưng lâm vào cảnh khốn khó, thậm chí còn sống
khổ hơn cả người lao động bình dân. Nhiều đợt quyên góp tiền ủng hộ đã được vận
động cũng đủ để chứng minh cho điều đó. Vậy thì để trả lời câu hỏi kể trên, ta
cần cách tiếp cận khác.
Trước tiên, phải rạch ròi đâu là nghệ sĩ và đâu là
nhân vật giải trí. Nghệ sĩ gắn liền với thực hành nghệ thuật nhiều hơn và nhân
vật giải trí gắn liền với công nghiệp giải trí, với văn hóa đại chúng hơn. Cái
gì thuộc đại chúng thường có tính ngắn hạn và có khả năng mang lại doanh thu
thương mại cao. Còn những gì thuộc về chiều sâu nghệ thuật lại có tác động cảm
thụ tới một số lượng khán giả ít hơn nhiều và đòi hỏi thời gian thẩm thấu cũng
lâu hơn.
Hoạt động nghệ thuật bởi thế cũng đòi hỏi công phu
hơn, đầu tư nhiều hơn. Và, người làm nghệ thuật thường bay bổng, xem nhẹ giá trị
vật chất nên họ cũng không mơ tưởng nhiều tới doanh thu. Nếu có chút mơ tưởng
nào, họ cũng ý nhị hơn, tinh tế hơn và tác phẩm của họ cũng vì thế đứng trước
nhiều rào cản khi bước ra thị trường hơn. Bởi thế, người nghệ sĩ thường có
doanh thu ít ỏi, nhiều khi chưa bằng một phần trăm của những người làm giải
trí.
Nhưng, dứt khoát, nghệ sĩ không thể nghèo. Đây gần như
là một khẳng định chắc nịch nếu chúng ta nhìn vào những nhân tố trẻ đang tràn
trề sinh lực và khát vọng trở thành nghệ sĩ. Đơn giản, để đầu tư cho một tác phẩm,
họ phải cần rất nhiều tiền. Con nhà nghèo ngày càng xa hơn với cơ hội phát triển
nghệ thuật một cách đầy đủ nhất về chuyên môn.
Một ví dụ điển hình nhất chính là tình trạng của những
sinh viên năm cuối Khoa Lý luận, sáng tác, chỉ huy của Nhạc viện TP Hồ Chí
Minh. Để có thể tốt nghiệp, các em phải có tác phẩm báo cáo, giống như công
trình nghiên cứu, luận văn của các sinh viên khoa học khác. Ngặt một nỗi, tác
phẩm báo cáo không thể thành hình nếu không có tiền. Sáng tác xong trên giấy,
demo bằng máy tính, các em cần thuê nhạc công dàn nhạc trình diễn. Mấy chục nhạc
công cho một buổi diễn báo cáo và nhiều buổi tập có thể ngốn của các em cả trăm
triệu đồng. Chưa hết, muốn diễn báo cáo ở khán phòng của Nhạc viện, các em phải
trả tiền thuê. Nói thẳng, không kiếm đủ 200 triệu, một tác phẩm báo cáo tốt
nghiệp không thể thành hình.
Đây cũng là tình hình tương tự với sinh viên khoa đạo
diễn ở Trường Sân khấu - Điện ảnh. Dựng một vở kịch, làm một bộ phim tốt nghiệp,
các em cần phải có tiền. Bởi vậy, đã không ít trường hợp giàu tiềm năng nhưng
đành bỏ học từ sớm để đi làm nghề nuôi thân với giấc mơ học cho lành nghề càng
ngày càng xa dần.
Làm nghệ sĩ dứt khoát không thể nghèo, vì nghèo thì
không thể ra nghề mà thành nghệ sĩ được. Điều đó đang trở thành nghịch lý của
thời đại hôm nay. Ngày xưa, hỗ trợ của Nhà nước cho sinh viên các ngành đặc thù
này là rất lớn. Vậy mà hôm nay, các hỗ trợ ấy đã không còn nữa dù ngân sách
Trung ương và địa phương cho phát triển văn hóa nghệ thuật đang được đầu tư nhiều
hơn.
Chẳng lẽ, giấc mơ nghệ thuật không còn dành cho những
người không có điều kiện kinh tế nữa hay sao?
Nguồn: Văn Nghệ Công An
